نکته روز شماره 55- نابغه ای با ذهنی زیبا
۱۳۹۴/۰۴/۳۰
نابغه‌ای با ذهنی زیبا
«جان نش» و تعادلی که او را در علم اقتصاد ماندگار کرد
چهره‌های شناخته‌شده در حوزه علم را می‌توان بر اساس سهم و مشارکتی که در پیشبرد علوم داشته‌اند به دو دسته متفاوت تقسیم کرد. برخی از این چهره‌ها بر مبنای یک فرآیند مدام تحقیق و پژوهش برای خودشان کارنامه می‌سازند. این افراد ممکن است یک ابداع یا یادگار به یادماندنی نداشته باشند، اما به دلیل پیوستگی و مشارکت بالایی که دارند در اذهان و تاریخ علم باقی می‌مانند. برخی دیگر از چهره‌ها به دلیل ایجاد یک جرقه در علم، یک کار دفعتی یا ابداع یک مفهوم چهره خود را در عالم علم ماندگار می‌کنند. ژان تیرول یکی از دانشمندان دسته اول است که بر اساس تداوم کار و پژوهش در علم اقتصاد به یک چهره شاخص تبدیل شد و در آستانه 60سالگی موفق به کسب جایزه نوبل اقتصاد 2014 هم شد. اما بدون شک «جان فوربس نش» که حدود دو هفته قبل دار فانی را وداع گفت از دسته دوم به حساب می‌آید.
اگر نگاهی به زندگی 86 ساله جان نش بیندازید متوجه می‌شوید که تقریباً از اواخر دهه 1950 تا اواسط دهه 1980، یعنی در فاصله سنین 30 تا 50 و اندی سال گرفتار بیماری اسکیزوفرنی و دست و پنجه نرم کردن با آن بود. یعنی او در مولدترین سال‌های عمر زندگی یک دانشمند، نتوانست چندان درگیر مسائل علمی باشد و مشغول به بیماری خود بود. اما آنچه در اواسط دهه 1950 و در زمانی که تز دکترایش را می‌نوشت، انجام داد از او یک چهره ماندگار ساخت. ارائه مفهوم «تعادل نش (Nash Equilibrium)» آنچنان حوزه نظریه بازی و علم اقتصاد را تحت تاثیر قرار داد که تا همیشه نام او را در عالم علم بر سر زبان‌ها حفظ می‌کند. تفاوت دو دانشمند مثل نش و تیرول در همین است. هر دو برنده نوبل اقتصاد هستند و حتی تیرول در زمان دریافت نوبل جوان‌تر از نش به هنگام کسب این جایزه بود. اما تردیدی نیست که نام جان نش به خاطر ابداع مفهوم تعادل نش بیش از تیرول در اذهان خواهد بود. اکنون که ما در مورد جان نش سخن می‌گوییم از یک شخصیت 86 ساله متوفی صحبت می‌کنیم که عملاً هر آنچه در حوزه علم انجام داده است مربوط به قبل از30 سالگی اوست...