مؤسسین و اعضاء :
سازمان همکاریهای اقتصادی اکو (Economic Cooperation Organization) یک سازمان بینالدولی منطقهای است که در سال 1985 میلادی توسط سه کشور ایران، پاکستان و ترکیه، به منظور ترویج همکاریهای اقتصادی، فنی و فرهنگی بین کشورهای عضو تأسیس شد.
سازمان اکو جانشین "سازمان همکاری عمران منطقهای" (RCD) است که در طول سالهای 1964 تا 1979 میلادی به طور عملی کارایی نداشت و در سال 1985 نام این سازمان به اکو تغییر یافت و دور جدید فعالیت آن آغاز شد.
در سال 1992 هفت کشور دیگر به اعضای اکو ملحق شدند و به این ترتیب اکو به یک سازمان بزرگ و مهم منطقهای تبدیل شد. این سازمان به لحاظ وسعت و جمعیت دومین سازمان همکاری منطقهای در جهان به شمار میرود و مساحت تحت پوشش فعالیت آن برابر با هفت میلیون و دویست و یازده کیلومتر مربع است و بیش از سیصد و پنجاه میلیون نفر را در بر میگیرد.
ده کشور عضو اکو عبارتند از :
ایران، پاکستان، ترکیه، قزاقستان، افغانستان، آذربایجان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان
اهداف :
سازمان همکاری اقتصادی اکو به منظور تأمین و برقراری همکاریهای اقتصادی فیمابین کشورهای عضو بر اساسی اصولی همچون دسترسی آزاد به بازارهای یکدیگر، دستیابی به رشد اقتصادی پایدار در هر یک از کشورهای عضو و اتخاذ سیاستها و رویههای مشترک تجاری در مجامع بینالمللی در جهت کمک به رشد تجارت جهانی و اجتناب از اثرات سیاستهای تجاری ناعادلانه و پرهیز از رقابت ناسالم تجاری در بین کشورهای عضو تأسیس گردیده است.
اهداف اکو عبارتند از :
1- توسعه اقتصادی پایدار کشورهای عضو
2- رفع موانع تجاری و ترغیب تجارت بین منطقهای، افزایش نقش منطه اکو در رشد تجارت جهانی و یکپارچگی تدریجی اقتصاد کشورهای عضو با اقتصاد جهان.
3- توسعه زیرساختهای حمل و نقل و ارتباطات که کشورهای عضو را به یکدیگر و به سایر کشورها متصل میسازد.
4- آزاد سازی اقتصادی و خصوصیسازی.
5- تجهیز استفاده از منابع عمده منطقه اکو.
6- استفاده بهینه از پتانسیلهای کشاورزی و صنعتی منطقه اکو.
7- همکاری منطقهای جهت کنترل استفاده از مواد مخدر، حفاظت از محیط زیست و اکو سیستم و همچنین تقویت علایق تاریخی و فرهنگی بین مردم منطقه اکو.
8- همکاری های مفید چندجانبه با سازمانهای منطقه ای و بین المللی.
نشستهای مرتبط:
اجلاس سران مرجع سازمانهای دریایی: Organizations) Head of Reference Marine)
در نشستهای سران مرجع سازمانهای دریایی کشورهای عضو اکو، مدیر عامل سازمان بنادر و دیانوردی ریاست هیأت ایرانی را به عهده داردو تاکنون چهار نشست در این خصوص به شرح ذیل برگزار شده است :
اولین اجلاس: از تاریخ 13 لغایت 16 اکتبر سال 2003 در تهران تشکیل شد. در این جلاس در مورد موضوعات مختلف همکاریهای دریایی میان کشورهای عضو اکو، نظیر استفاده از امکانات و خدمات پیشرفته بندری کشورهای ترانزیتی اکو توسط تمامی اعضاء و نقش فناوری اطلاعات در بهبود عملیات مدیریتی و اجرایی بنادر و زیرساختهای مربوطه و تهیه و تدوین یادداشت تفاهم عملیات نجات و تجسس دریایی در میان کشورهای عضو اکو در دریای خزر و خلیجفارس که توسط جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد شده بود، بحث و تبادل نظر شد.
دومین اجلاس: در نوامبر سال 2005 در شهر استانبول (ترکیه) تشکیل شد که پیشنهاد ایجاد گروه کاری جهت بررسی ساختار تعرفهای حمل و نقل دریایی در منطقه اکو مطرح شد. هیأت ایرانی موافقت کرد تا شرح وظایف این گروه کاری را تهیه و تدوین نموده و میزبانی اولین اجلاس گروه کاری را نیز قبول کرد.
به علاوه دراین اجلاس بر دعوت از نمایندگان بخش خصوصی برای شرکت در اجلاس آتی رؤسای مرجع سازمانهای دریایی در پاکستان تأکید شد.
سومین اجلاس: با حضور هیأتهایی از افغانستان، آذربایجان، ایران، قزاقستان، قرقیزستان، پاکستان، تاجیکستان و ترکیه و همچنین هیأتی از دبیرخانه اکو در تاریخ 18 ژانویه سال 2007 در شهر کراچی (پاکستان) برگزار شد.
این اجلاس توسط خانم ناهید حیدر، معاون وزیر بنادر و کشتیرانی پاکستان آغاز به کار کرد. در این نشست در مورد موضوعات مهمی بحث و گفتگو شد که اهم این موضوعات عبارتند از : ایجاد وب سایت دریایی اکو، تهیه پیشنویس موافقتنامه همکاری تجسس و نجات، ایجاد راهکاری برای اجرایی کردن بندهای دریایی قید شده در موافقتنامه چارچوب حمل و نقل و ترانزیت (TTFA)، افزایش همکاریهای فنی بین کشورهای عضو و همچنین الحاق کشورهای عضو به کنوانسیونهای بینالمللی دریایی و ایجادیک تعرفه مشترک حمل و نقل دریایی در منطقه اکو.
چهارمین اجلاس: با حضور هیأتهایی از افغانستان، آذربایجان،ازبکستان، ایران، قزاقستان، قرقیزستان، پاکستان، تاجیکستان و ترکیه و همچنین هیأتی از دبیرخانه اکو از تاریخ 16 الی 19 فوریه سال 2008 در شهر تهران برگزار شد.
در حاشیه اجلاس یاد شده بخش خصوصی شرکت کننده از کشورهای عضو نیز در یک نشست مشترک شرکت کردند و پیرامون نحوه همکاریهای حمل و نقلی بین کشورهای متبوع خود بحث و گفتگو کردند.
شورای برنامهریزی منطقهای: (Regional Planning Council (RPC
اجلاس شورای برنامهریزی منطقهای که نقش مهمی را در انجام فعالیتهای اکو ایفا میکند همه ساله در محل دبیرخانه اکو در تهران جهت بررسی خطمشیها و برنامههای این سازمان و به منظور بررسی گزارشهای کمیتههای هشتگانه تشکیل میشود. این شورا ضمن بررسی و ارزیابی فعالیتهای سازمان گزارش وضعیت و پیشرفت پروژههای تصویبی، توصیههای لازم بررسی پیشبرد برنامهها، هماهنگی، تنظیم، تصویب، بحث و تبادلنظر در مورد تقدیم وقایع، اجلاسها و برنامه سالیانه را عهدهدار میباشد.
طرحها و برنامههایی که توسط شورای برنامهریزی منطقهای تدوین میشود به شورای وزیران ارائه میشود.
شورای هماهنگی حمل و نقل ترانزیت : ( Transit Transport Coordination Council (TTCC
جهت هماهنگ سازی مسائل حمل و نقل ترانزیت مرجعی تحت عنوان "شورای هماهنگی حمل و نقل ترانزیت" (TTCC) بررسی نظارت و اجرای موافقتنامه چارچوب حمل و نقل ترانزیت (TTFA) به وجود آمد.
وضعیت این شورا از قبیل مقررات، ترکیب، وظایف و منابع بودجه آن در ضمیمه هشتم موافقتنامه چارچوب حمل و نقل ترانزیت (TTFA) مشخص شده است.
درصورت بروز هر نوع اختلاف، بحث یا مطرح شدن هر نوع ادعا بین طرفهای متعاهد که ناشی از موافقتنامه TTFA و ضمائم آن و یا مربوط به آن باشد و یا درصورت نقص و انجام اعتبار آن، نتوان از طریق مشورت بین طرفین مشکل را حل و فصل نمود، طرفین دعوا میتوانند موضوع را به شورای TTCC ارجاع نمایند.
شورای مذکور حداقل سالی یکبار تشکیل جلسه میدهد.
موافقتنامه چارچوب حمل و نقل ترانزیت:(Transit Transport Framework Agreement (TTFA
موافقتنامه چارچوب حمل و نقل ترانزیت (TTFA) در خلال پنجمین اجلاس سران اکو در تاریخ 9 می 1998 در آلماتی قزاقستان و ضمائم آن در سومین اجلاس وزرای حمل و نقل و ارتباطات اکو در سال 2000 در اسلامآباد، پاکستان توسط کشورهای عضو به امضاء رسید و از تاریخ 9 می 2006 برای کشورهای عضو لازمالاجرا شد.
این موافقتنامه سند جامعی است که کلیه مسائل حمل و نقل جادهای، ریلی و دریایی و نیز موضوعات گمرکی، تسهیلات تجاری و امور بیمهای را در بر میگیرد.
ضمام هشتگانه که مورد پذیرش اعضاء قرار گرفت عبارتند از :
ضمیمه شماره یک : مسیرهای مقرر ترانزیتی جادهای، ریلی و آبراههای داخلی
ضمیمه شماره دو : حداقل مشخصات فنی جادههایی که در حمل و نقل ترانزیت مورد استفاده قرار میگیرد.
ضمیمه شماره سه : حداقل مشخصات فنی حمل و نقل ریلی که در حمل و نقل ترانزیت مورد استفاده قرار میگیرد.
ضمیمه شماره چهار : نیازهای فنی وسایل نقلیه جادهای
ضمیمه شماره پنج : بیمه شخص ثالث وسایل نقلیه موتوری
ضمیمه شماره شش : قوانین مربوط به حمل از طریق حمل و نقل جادهای
ضمیمه شماره هفت : کنترل گمرکی
ضمیمه شماره هشت : شرح وظایف شورای هماهنگی حمل و نقل ترانزیت (TTCC)
وزرای حمل و نقل و ارتباطات :
این اجلاس با حضور وزرای حمل و نقل و ارتباطات کشورهای عضو اکو و یا معاونین ایشان در یکی از کشورهای عضو برگزار میشود و از طرف جمهوری اسلامی ایران وزیر راه و ترابری در این اجلاس شرکت میکند.