سازمان بین المللی دریانوردی
( International Maritime Organization (IMO
تاریخچه :
هنگامی که برای اولین بار پیشنهاد تاسیس سازمانی تخصصی در سازمان ملل متحد که به امور دریایی بپردازد مطرح گردید، هدف اصلی تشکیل ابزاری بین المللی به منظور افزایش ایمنی در دریا بود. مدتها بود که همگان دریافته بودند اقدام به منظور افزایش ایمنی عملیات دریایی در صورتی که در سطح بین المللی انجام گردد، موثرتر خواهد بود تا اینکه توسط کشورهای مختلف تک تک و به صورت یکجانبه و بدون هماهنگی با سایر کشورها صورت پذیرد.
با توجه به این سابقه، بر اساس کنفرانس بین المللی متشکله در ششم مارس 1948 در ژنو، کنوانسیون سازمان دریانوردی مشورتی بین الدول به تصویب رسید و در سال 1958 لازم الاجرا گردید. بعدها توسط 7 اصلاحیه بین سالهای 1964 تا 1993 تغییراتی در آن انجام گرفت. مهمترین این تغییرات شامل افزایش یک رکن اصلی در رابطه با کمک های فنی بخصوص به کشورهای در حال توسعه و تغییر نام آن به سازمان بین المللی دریانوردی (آیمو) و در اصلاحیه 1993 افزایش اعضای شورای آیمو از 32 به 40 کشور و ایجاد کمیته تسهیل بود. این اولین ارگان بین المللی بود که صرفا اختصاص به مسائل دریایی داشت.
در دوره 10 ساله بین تصویب متن و لازم الاجرا شدن کنوانسیون در سال 1958 مشکلات دیگری در ارتباط با ایمنی توجه عموم را در سطح بین المللی به خود جلب نمود و یکی از مهمترین آنها تهدید آلودگی دریایی ناشی از کشتیها بویژه آلودگی ناشی از نفت بود که توسط کشتیهای تانکر حمل می شد. متن کنوانسیون بین المللی در این خصوص در سال 1954 مورد تصویب قرار گرفت و این چهار سال پیش از شکل گیری IMO بود. در ژانویه سال 1959 آیمو مسئولیت اداره امور و ارتقاء آن را تقبل نمود. از همان ابتدا، بهبود ایمنی دریانوردی و جلوگیری از آلودگی دریایی جزو مهمترین اهداف آیمو بوده است.
کشتی تانکر
سازمان آیمو با بیش از 30 سازمان بین الدولی ارتباط رسمی دارد. همچنین به حدود 50 سازمان بین المللی غیر دولتی وضعیت مشورتی اعطا شده است و به آنها اجازه داده شده است که بعنوان ناظر در کار کمیته های مختلف شرکت نمایند. این سازمانها بعنوان نمایندگان طیف وسیعی از شرکتهای دریایی، حقوقی و محیط زیستی هستند و از طریق ارائه اطلاعات، اسناد و نظرات تخصصی در کار ارگانها و کمیته های مختلف سهم بسزایی بر عهده دارند. با این وجود، هیچیک از این سازمانها حق رای ندارند. مقر سازمان آیمو در انگلستان (لندن) واقع است. نهاد اداره کننده آیمو، مجمع (Council) با 167 کشور عضو و دو عضو وابسته تشکیل شده است که هر دوسال یکبار، جلسه برگزار می کند.
نمایی از ساختمان سازمان آیمو
درباره اجلاسهای آیمو
مجمع ، شورا و کمیته های اصلی (Committee ) :
- مجمع (ASSEMBLY )
- شورا ( COUNCIL )
- کمیته ایمنی دریانوردی (MSC )
- کمیته حقوقی (LEG )
- کمیته حفاظت از محیط زیست دریایی (MEPC )
- کمیته همکاری های فنی ( TC )
- کمیته تسهیل (FAL )
- کمیته های فرعی (Sub Committees)
نمایی از اجلاس های آیمو
از ابتدای سال 2014 کمیته های MSC و MEPC بخش عمده‌ای از کارهای خود را توسط 7 کمیته فرعی با شرکت کشورهای عضو انجام می دهند. این 7 کمیته عبارتند از :
1-کمیته فرعی طراحی و ساختار کشتی (SDC)
2-کمیته فرعی پیشگیری از آلودگی و مقابله با آن (PPR)
3-کمیته فرعی عامل انسانی، آموزش و نگهبانی (HTW)
4-کمیته فرعی تجهیزات و سیستمهای کشتی (SSE)
5-کمیته فرعی دریانوردی، ارتباطات و تجسس و نجات (NCSR)
6-کمیته فرعی اجرای اسناد سازمان آیمو (III)
7-کمیته فرعی حمل کالاها و کانتینرها (CCC)
اهداف
- ایجاد سیستمی برای همکاری بین دولتها در زمینه وضع مقررات و طرز عمل دولتها درخصوص انواع مسائل فنی موثر در کشتیرانی تجاری بین المللی
- تشویق و ترغیب دولتهادر زمینه تصویب بهترین استانداردهای عملی در مورد ایمنی دریانوردی و جلوگیری و کنترل آلودگی دریایی بوسیله کشتیها
- تهیه پیش نویس کنوانسیونها، موافقتنامه ها و سایر اسناد بر حسب لزوم تشکیل کنفرانسهای بین المللی جهت تصویب آنها
- رسیدگی به کلیه مسائل مربوط به دریانوردی که ممکن است از طرف یکی از ارگان یا یکی از سازمانهای تخصصی ملل متحد به سازمان محول شود
- تسهیل مبادله اطلاعات و مشورت بین اعضا
سازمان بین المللی دریانوردی به منظور دستیابی به اهداف خود طی 35 سال گذشته کار تنظیم متن 30 کنوانسیون و پروتکل و همچنین تصویب 700 کد و توصیه نامه را در رابطه با ایمنی دریانوردی، جلوگیری از آلودگی و موضوعات مرتبط انجام داده است. کار مقدماتی کنوانسیون به طور معمول توسط یک کمیته یا کمیته فرعی انجام می شود. سپس سند پیش نویس تهیه و به یک کنفرانس دیپلماتیک تسلیم می گردد. برای شرکت در این کنفرانس از کلیه کشورهایی که در سیستم سازمان ملل متحد قرار دارند از جمله کشورهایی که ممکن است عضو آیمو نباشد دعوت بعمل می آید. کنفرانس متن نهایی را تصویب و به دولتها تسلیم می ناید تا مورد تصویب آنها نیز قرار گیرد.
سندی که بدین نحو مورد تصویب کنفرانس قرار می گیرد. پس از انجام الزاماتی خاص لازم الاجرا می گردد. این الزامات بدون استثنا شامل تصویب توسط شمار خاصی از کشورها نیز می گردد. به طور کلی، هرچه کنوانسیون مهمتر باشد الزامات لازم الاجرا شدن آن می بایست دقیقتر باشند. اجرای الزامات کنوانسیون برای کشورهایی که عضو آن هستند اجباری است. کدها و توصیه نامه هایی که توسط مجمع آیمو مورد تصویب قرار می گیرند برای دولتها الزام آور نیستند. با این وجود، محتوای آنها می تواند از اهمیت یکسان با مفاد کنوانسیونها برخوردار باشد و در اکثر موارد از طریق ورود به قوانین داخلی توسط دولتها به مورد اجرا گذاشته می شود.
ساختار :
سازمان بین المللی دریانوردی از طریق تعدادی کمیته و کمیته های فرعی تخصصی انجام وظیفه می نماید. تمامی این کمیته ها و کمیته های فرعی متشکل از نمایندگان کشورهای عضو با کمک و توصیه از ارگانهای ذیربط سازمان ملل متحد و یا سازمانهای تخصصی آن و همچنین سازمانهای بین المللی دولتی و غیردولتی که ارتباط رسمی با آنها برقرار گشته است انجام وظیفه می نمایند.
سازمان در بردارنده مجمع، شورا و پنج کمیته اصلی و دبیرخانه است که کمیته ها شامل کمیته ایمنی دریانوردی، کمیته حفاظت محیط زیست دریایی، کمیته حقوقی، کمیته همکاریهای فنی و کمیته تسهیل می باشد.
الف) مجمع
بالاترین ارگان سازمان بوده و مرکب است از کلیه اعضای اصلی و وابسته و آژانسهای تخصصی سازمان ملل و ارگانهایی که سازمان با آنها موافقتنامه های همکاری منعقد نموده است. جلسات آن بطور منظم هر دو سال یکبار تشکیل می شود و در صورت لزوم جلسات فوق العاده نیز بنا به تقاضای یک سوم اعضا از دبیر کل با شصت روز اعلام قبلی تشکیل می شود. فقط اعضای اصلی حق رای در مجمع را دارند.
وظایف مجمع
- تدوین آئین نامه های داخلی مجمع
- ایجاد هرگونه ارگان فرعی در صورت لزوم و یا ارگان دائمی بنا به توصیه شورا
- انتخاب اعضای شورا
- دریافت و بررسی گزارشات شورا و اظهار نظر نسبت به مسائلی که به آن ارجاع می شود
- تصویب بودجه و تعیین ترتیبات مالی سازمان
- بررسی هزینه ها و تصویب حسابهای سازمان
- تصویب مقررات و دستورالعملهای مربوط به ایمنی دریانوردی و جلوگیری و کنترل آلودگی دریایی بوسیله کشتیها
- اتخاذ تصمیم در مورد تشکیل کنفرانسهای بین المللی یا پیگیری روشهای دیگر بمنظور تصویب کنوانسیونهای بین المللی یا اصلاحیه ها
- ارجاع هر موضوعی که در محدوده وظایف سازمان قرار دارد به ارگانهای دیگر سازمان
ب) شورا
طبق اصلاحیه سال 1993 تعداد اعضای شورا از 32 به 40 عضو افزایش یافته است. اعضای شورا هر دو سال یکبار در جلسات عادی مجمع بوسیله رای گیری مخفی که بین اعضای اصلی بعمل می آید انتخاب می شوند. در انتخاب اعضای شورا، مجمع باید معیارهای زیر را مدنظر قرار دهد:
- انتخاب ده عضو از کشورهایی که بیشترین سهم را در ارائه خدمات کشتیرانی بین المللی دارند.
- انتخاب ده عضو از کشورهایی که بیشترین سهم را در تجارت بین المللی دریایی دارند.
- انتخاب بیست عضو از کشورهایی که شامل بندهای (1) و (2) نشده ولی دارای منافع خاص در حمل و نقل دریایی و دریانوردی بوده و با انتخاب آنها از حضور نمایندگان کلیه مناطق جغرافیایی عمده دنیا در شورا اطمینان حاصل می شود.
وظایف شورا
شورا پیش نویس برنامه کار و جزئیات مربوط به بودجه را که بوسیله دبیر کل با الهام از پیشنهادات کمیته ایمنی دریانوردی، کمیته حقوقی، کمیته حفاظت محیط زیست دریایی، کمیته تسهیل و کمیته همکاریهای فنی و سایر ارگانهای سازمان تهیه شده بررسی خواهد نمود و با در نظر گرفتن این پیشنهادات، برنامه کار و بودجه سازمان را با عنایت به منافع کلی و اولویتهای سازمان تهیه و به مجمع تسلیم می نماید.
- دریافت گزارشات و پیشنهادات کمیته ها و دیگر ارگانها و ارائه آنها به مجمع و کشورهای عضو بهمراه نظرات و پیشنهادات
- ارائه گزارش فعالیتهای سازمان در فاصله زمانی بین دو اجلاس مجمع در هر اجلاس مجمع
- ارائه بیلان مالی سازمان بهمراه نظرات و پیشنهادات شورا به مجمع
- مسئولیت برقراری ارتباط با دیگر ارگانها در خلال اجلاس های مجمع
- مسئولیت کلیه وظایف سازمان بویژه هماهنگی فعالیتهای ارگانهای سازمان
- تعیین دبیر کل با تصویب مجمع
برای اطلاعات بیشتر می توانید به سایت www.imo.org مراجعه فرمائید.