نکته روز شماره 33- سهم هزینه های تحقیق و توسعه از تولید ناخالص داخلی
-
![]()
سید سپهر قاضی نوری
۱۳۹۳/۱۱/۱۱
با وجود تمام پیچیدگی های موجود در مفاهیم و شاخص های توسعه، شاید هیچ شاخصی را نتوان به اندازه سهم هزینه های تحقیق و توسعه (D&R) از تولید ناخالص داخلی (GDP)، مورد تأیید و تأکید صاحب نظران دانست. به عبارت دیگر، میزان این عدد دقیقاً نشان دهنده سطح توسعه است و مصروف شدن لااقل یک درصد از GDP هر کشور برای D&R، دستیابی به آستانه توسعه یافتگی در آن کشور تلقی می‌شود.تا اینجا همه چیز روشن به نظر می رسد. هدف همه دولت ها و کشور ها توسعه است، بودجه نیز در اختیار دولت ها است (حداقل در مورد اقتصاد ما)، صرف درصد مشخصی از بودجه در تحقیقات هم شاخص توسعه است (و تا به حال مثال نقضی بر آن یافت نشده‌است). لذا به نظر می رسد یک دستور یا صورتجلسه دولت یا حداکثر یک قانون مصوب مجلس لازم است که هر کشوری را از در حال توسعه بودن برهاند و به جرگه توسعه یافته ها برساند. پس چرا درباره برخی کشورها و به ویژه ایران ما، این امر تا به حال محقق نشده است؟! از آن عجیب‌تر اینکه شاید در سال های اخیر هیچ رهبر سیاسی در دنیا به اندازه مقام معظم رهبری، به صرف بودجه و تمرکز دولت و ملت بر علم و فناوری تأیید نکرده است. اما کماکان درصد GDP ما که صرف D&R می‌شود از 2/0 در سال 67 (پایان جنگ تحمیلی) به 43/0 در سال 72 (پایان برنامه اول)، 38/0 در سال 78 (پایان برنامه دوم)، 56/0 در سال 83 (پایان برنامه سوم)، 62/0در سال 88 (پایان برنامه چهارم) و 55/0 در سال 1392 رسیده است.
موضوع چیست؟ آیا دولت های مختلف ما طی این سال ها هیچ گاه نخواسته اند اهداف برنامه های پنج ساله توسعه را که صرف 1 یا 2 یا حتی 3 درصد بوده‌است محقق کنند و کشور ما را در سلک کشور های توسعه‌یافته درآورند؟ این که منطقی نیست. در سایر کشورها چطور؟ ...